Wrocławska fortyfikacja miejska:
Budowa fortyfikacji miejskiej była kosztownym i pracochłonnym przedsięwzięciem nic więc dziwnego, że silni militarnie Piastowie Śląscy nie postawili sobie za priorytet utworzenia wokół Wrocławia umocnień obronnych. Decyzje o ich powstaniu uwarunkowało zagrożenie najazdem ze strony Mongołów. Najstarsze księgo miejskie zawierają informację o kosztach poniesionych przez miasto w 1299 roku w związku z budową potężnego systemu fortyfikacji.
Najstarsze z zachowanych planów miasta pozwalają nam ustalić przebieg linii pierwszych warownych umocnień miasta. Wynika z nich, że miejskie mury były usytuowane pomiędzy podwójną fosą. Biegły one następującą trasą: Od ujścia Oławy, nieopodal mostu piaskowego, dzisiejszą ulicą Kraińskiego, dalej przecinały plac Dominikański biegnąc dalej do placu świętego Krzysztofa i dalej wzdłuż trasy WZ, aż do ul. Białoskórniczej.
Przy dzisiejszej ulicy Kraińskiego możemy podziwiać zachowany do dziś pochodzący z wieku XIII fragment pierwszych murów obronnych Wrocławia (Grubość muru osiągała dwa metry, wysokość zaś prawie dwanaście) wraz z pochodzącą z wieku XIV Basztą obronną ze strzelnicami (Jest to jedna z 39 baszt wznoszonych na murach obronnych co 30metrów).
Najwięcej czasu i kosztów pochłonęło oczywiście wykopanie pierwszej fosy miejskiej, w którą wpuszczono wodę z Oławy. W roku 1291 opływała ona mury obronne (Płynęła ona na linii przebiegającej przez dzisiejsze ulicę: . Kraińskiego, Janickiego, Kazimierza Wielkiego i Białoskórniczą.). Fortyfikacja miejska w roku 1260 roku wyznaczyła granicę Wrocławia, wówczas powierzchnia jego był porównywalna z najbardziej liczącymi się miastami Europy-wynosiła wówczas 60ha. Tak więc w początkowej fazie Wrocław otoczony był solidnym, jednak pojedynczym murem. Zmieniło się to w wieku XV. Wrocław jako jedno z najbardziej zaludnionych miast Królestwa Polskiego rozwijał się bardzo dynamicznie, zwłaszcza w swym zamkniętym obszarze, jednak również i poza granicami ustalonymi poprzez mury obronne. Konieczne było powiększenie jego granic i zbudowanie drugiego pierścienia murów obronnych. Nastąpiło to na przełomie wieku XIII i XIV. W latach 1318-1348 został wzniesiony pas nowego muru. Powstał on w odległości ok. 300m od pierwszego. Obszar pomiędzy nimi miał pozostać niezabudowany. Stanowił on bowiem przedpole warowni. Mimo powstania drugiego pierścienia murów, pierwsze XIII wieczne pozostawały w pełnej gotowości.
Nowe mury miejskie otaczały zamek książęcy (od strony Odry) i dalej biegły przy dzisiejszym Arsenale, przez plac Jana Pawła II, do Placu Wolności, dalej przecinały ul. Świdnicką i ul. Piotra Skargi, Otaczały teren Wzgórza Partyzantów, następnie biegły do ulic Nowej aż do placu Dominikańskiego i łączyły się z dawnym murem.
Już w drugiej połowie wieku XV rozpoczęto trwające aż do lat 30stych wieku kolejnego prace budowlane przy istniejących już murach. Została do nich dobudowana linia wałów wzmocnionych Bastejami (służącymi do umieszczania ciężkiej broni palnej). Jeden z częściowo zachowanych fragmentów fortyfikacji miejskiej Wrocławia znajduję się przy hotelu „Panorama” (Koło Galerii Dominikańskiej), XVI wieczna zrekonstruowana Basteja przylega do hotelu os strony ul. Słowackiego.
Dawnych bram miejskich nie burzono, natomiast dodawano nowe. Np. ulicę Ruską i Mikołaja połączona ze starymi murami przy wspólnej bramie- Mikołajskiej. Pierwsza Brama Mikołajska pochodziła z wieku XIII, druga zaś została wybudowana w początku wieku kolejnego, Trzecia powstała w roku 1503. Prowadził do niej zwodzony most, po jej obu stronach znajdowały się strzegące wejścia dwie Basteje różnej wielkości wyposażone w otwory strzelnicze. Sama brama była zaś zwieńczona kunsztownym przedstawieniem sceny ukrzyżowania. Koło kościoła św. Wojciecha powstała Brama Ceglana stanowiła ona przejście pomiędzy Starym a Nowym Miastem. Ul. Świdnicka miała zaś aż trzy bramy. Poszczególne cechy pod nadzorem komendantów miejskich odpowiadały za obronę Bram (Np. zewnętrznej Bramy Świdnickiej strzegł cech kuśnierzy).
Brama Oławska:
Wewnętrzna Brama Oławska:
Wzniesiona została w II połowie XIII wieku, zlokalizowana w miejscu gdzie dziś mieszczą się posesje nr 29-31 przy ulicy Oławskiej. Składała się z wieży bramnej oraz przedbramia. Została zlikwidowana w roku 1792.
(zdjęcie przedstawia fundament Bramy Oławskiej wykopany podczas prac remontowych. Fotografia pochodzi ze strony: http://wroclaw.hydral.com.pl/60552,foto.html)
Brama Oławska Zewnętrzna:
Wzniesiona w związku powstaniem nowego pierścienia murów miejskich. Mieściła się w odległości ok.100 metrów od dzisiejszego skrzyżowania ulicy Oławskiej z ulicą Piotra Skargi. Początkowo swą formą przypominała starszą bramę oławską, później (w połowie wieku XV) zostało rozbudowane jej przedbramie, powstała także nowa wieża, później dodano barbakan, przekształcony w 1576 roku w bastion. Brama Oławska została zlikwidowana w roku 1807 po zarządzeniu przez Francuzów likwidacji fortyfikacji Wrocławia. Jej pozostałości zostały odkryte podczas prac remontowych i obecnie są widoczne w przejściu podziemnym nieopodal Galerii Dominikańskiej, do którego budowy wykorzystano część murów. Obok przejścia znajduję się makieta Bramy i fragmentów fortyfikacji.
(zdjęcie pierwsze (czarno-białe) pochodzi z: http://wroclaw.hydral.com.pl/28023,foto.html,są moją prywatną własnością)
Arsenał:
W roku 1459 przy Bramie Mikołajskiej został zbudowano spichlerz miejski. Gromadzono w nim zapasy żywności zabezpieczając się w ten sposób na wypadek długotrwałego oblężenia miasta. Budynek usytuowany jest obok murów otaczających Odrę od strony Kępy Mieszczańskiej (w rogu ul. Nowy Świat, przy ulicy Cieszyńskiego). W wieku XIV zaczęto przenosić do niego broń nie mieszczącą się w piwnicach Ratusza, murach miejskich. Został on zaadaptowany na Arsenał. Jest to jeden z najstarszych Arsenałów w Europie. Został on dołączony w połowie wieku XV do systemu fortyfikacji miejskich. Jest bardzo ważnym obiektem obronnym Wrocławia. Zachowały się do naszych czasów jedne z najstarszych baszt obronnych oraz część XIV wiecznych murów, budynki, wewnętrzny dziedziniec oraz studnia. Obecnie stanowi siedzibę Muzeum Miejskiego Wrocławia.
Bastiony:
Bastion Sakwowy:
Ten wrocławski bastion został wzniesiony w latach 1594-98. Mieścił się na terenie dzisiejszego Wzgórza Partyzantów (przy ulicy Piotra Skargi). Do naszych czasów zachowały się niestety jedynie ruiny bastionu, który w połączeniu z leżącą w pobliżu fosą miejską miał stanowić ważny element fortyfikacji Wrocławia.
Bastion Ceglarski:
Fragment średniowiecznych umocnień pochodzących z roku 1585 mieści się przy Muzeum Narodowym we Wrocławiu (Wzgórze Polskie). Stanowi znakomity punkt widokowy na Ostrów Tumski i Wyspę Piasek. Niestety znajdują się obecnie w fatalnym stanie. W ciągu najbliższych dwóch lat ma zapaść decyzja w sprawie przekształcenia średniowiecznych ruin w obiekt kulturalno-gastronomiczny.
Literatura:
1. Teresa Kulak, "Wrocław. Przewodnik historyczny", Wrocław 2000, s. 26-20, 62-68.
2. red. Jan Harasimowicz "Encyklopedia Wrocławia", wyd. 1, 2000
3. Andrzej Wiącek, "Arsenał Wrocławski - miejsce mało uczęszczane", Turysta Dolnośląski 3/2006
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz