Monumentalna architektura gotycka zaczęła się rozwijać po najeździe Tatarów w 1241 roku. Budowle sakralne w tym stylu stanowią dość dużą grupę. Przeważnie zniszczone podczas wojny.. obecnie odbudowywane i odnawiane.
2.Katedra Św. Jana Chrzciciela. Trochę historii..
Już Jan Długosz pisał o bezprawnym zagranięciu miasta Wrocławia, oderwaniu go wbrew prawu i słuszności od Królestwa Polskiego. Podziwiał architekturę i wystrój wnętrza katedry pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela. Julian Ursyn Niemcewicz zapisał, że Katedra wrocławska do najpiękniejszych liczyć się może.
Katedra Św. Jana Chrzciciela znajduje się na Ostrowie Tumskim. Jej utworzenie związane było z powstaniem w 1000 roku biskupstwa wrocławiskiego. Jednocześnie z dwoma innymi biskupstwami w Polsce - krakowskim i kołobrzeskim. Wrocław wybrany został na stolicę biskupstwa. Był zarówno ośrodkiem gospodarczym jak i obronnym, ale także administracyjnym.
Sporną kwestią jest to z jakiego budulca wykonana była ówczesna katedra.
Niemcy lansowali pogląd, że było to drewno natomiast Marcin Bukowski wskazał na kamień. Posłużył się argumentem, że pierwsze katedry w Poznaniu, Gnieźnie i Krakowie( co jest udowodnione) były kamienne.
Według badań pierwotna katedra wrocławska, była stosunkowo skromną bazyliką z dwiema wieżami. Była najbardziej okazałą budowlą ówczesnego Wrocławia.
Wzmianki na temat budowy katedry gotyckiej są z 1244 roku.. Dzieło to podjął biskup : Tomasz I z rodu Rawiczów (1232-1268) Budowa rozpoczęła się od prezbiterium, którego poświęcenie odbyło się 24 III 1272. Poświęcenia dokonał bp Tomasz II(1270-1292) za którego rządów odbył się w katedrze pierwszy synod diecezjalny.
Prezbiterium wykazuje wpływy architektury cysterskiej.
E.Małachowicz zauważa, że już w prezbiterium jako pierwszy w Polsce został zastosowany system konstrukcji z łękami odporowymi, przenoszącymi parcie sklepień na przypory poza nawami bocznymi. Stwierdza także, że wnętrze Katedry stało się wzorcem dla architektury szeregu kościołów wrocławskich wznoszonych w I połowie XIV wieku przyczyniło się do powstania lokalnej architektury szkoły wrocławskiej.
W 1373 r katedra doczekała się pierwszego zegara, który został zainstalowany na szczycie zachodnim.W 1416 roku wieża północna otrzymała wysoki hełm gotycki, pokryty blachą ołowianą. . 9.06.1759 roku katedra utraciła hełmy z obu wież zachodnich, dzwony, dachy nawy środkowej i zakrystii oraz zachodni szczyt dachu.(powodem był pożar) Do czasu oblężenia Wrocławia (w 1945 roku), Katedra była kilka razy remontowana, przeszła mnóstwo zmian, nie omijały jej pożary i wichury, doba renesansu też ściśle się na niej odznaczyła.
Największa spustoszenie spowodowało oblężenie Wrocławia, aż 75% to zniszczenia. Najmniej ucierpiały kaplice wschodnie : Św. Elżbiety, Elektorska i Najświętszego Sakramentu.
Wzmianki na temat budowy katedry gotyckiej są z 1244 roku.. Dzieło to podjął biskup : Tomasz I z rodu Rawiczów (1232-1268) Budowa rozpoczęła się od prezbiterium, którego poświęcenie odbyło się 24 III 1272. Poświęcenia dokonał bp Tomasz II(1270-1292) za którego rządów odbył się w katedrze pierwszy synod diecezjalny.
Prezbiterium wykazuje wpływy architektury cysterskiej.
E.Małachowicz zauważa, że już w prezbiterium jako pierwszy w Polsce został zastosowany system konstrukcji z łękami odporowymi, przenoszącymi parcie sklepień na przypory poza nawami bocznymi. Stwierdza także, że wnętrze Katedry stało się wzorcem dla architektury szeregu kościołów wrocławskich wznoszonych w I połowie XIV wieku przyczyniło się do powstania lokalnej architektury szkoły wrocławskiej.
W 1373 r katedra doczekała się pierwszego zegara, który został zainstalowany na szczycie zachodnim.W 1416 roku wieża północna otrzymała wysoki hełm gotycki, pokryty blachą ołowianą. . 9.06.1759 roku katedra utraciła hełmy z obu wież zachodnich, dzwony, dachy nawy środkowej i zakrystii oraz zachodni szczyt dachu.(powodem był pożar) Do czasu oblężenia Wrocławia (w 1945 roku), Katedra była kilka razy remontowana, przeszła mnóstwo zmian, nie omijały jej pożary i wichury, doba renesansu też ściśle się na niej odznaczyła.
Największa spustoszenie spowodowało oblężenie Wrocławia, aż 75% to zniszczenia. Najmniej ucierpiały kaplice wschodnie : Św. Elżbiety, Elektorska i Najświętszego Sakramentu.
3. 1.IX 1945 roku ks Karol Milik napisał: ,, Wchodzę do wnętrza, patrzę w górę-firmament niebieski jest jej dachem i sklepieniem. Dokoła sterczą wyszczerbione mury’’
Katedra była prawie doszczętnie zniszczona, zastanawiano się nad celowością odbudowy. E. Michałowicz wskazuje nie na względy ekonomiczne, ale na emocjonalne.
Po odbudowie do Katedry sprowadzono z Lublina późnogotycki ołtarz główny, przedstawiający Zaśnięcie Maryi Panny. Elementy organowe z Hali Ludowej, natomiast stalle z kościoła Św. Wincentego. Jednak to nie wszystko. Katedrę wspomogli również współcześni artyści-plastycy : I. i Z. Acedańscy, A. Michalak, K. i S. Pękalscy, T. Wojciechowski.
Katedra była prawie doszczętnie zniszczona, zastanawiano się nad celowością odbudowy. E. Michałowicz wskazuje nie na względy ekonomiczne, ale na emocjonalne.
Po odbudowie do Katedry sprowadzono z Lublina późnogotycki ołtarz główny, przedstawiający Zaśnięcie Maryi Panny. Elementy organowe z Hali Ludowej, natomiast stalle z kościoła Św. Wincentego. Jednak to nie wszystko. Katedrę wspomogli również współcześni artyści-plastycy : I. i Z. Acedańscy, A. Michalak, K. i S. Pękalscy, T. Wojciechowski.
(zdjęcia zeskanowane z historycznych ksiazek o Wrocławiu a takze odnalezione na stronach internetowych)
4.Architektura ( w liczbach)
- bazylika trzynawowa
- długość z zewnątrz : 100m, szerokość: 44,5m.
- wysokosć nawy głownej we wnętrzu : 22,10m.
- nawa głowna ma 26,20m długości i 8,86 m szerokości
- szerokosć północnej nawy bocznej : 5,10m a południowej : 5,20 m = wysokośc obu tych naw sięga 8,5m
- Trzyprzęsłowe prezbiterium
- nawa środkowa sześcioprzęsłowa.
- budowla pozbawiona transpetu (jego imitację stanowi wschodnie przęsło korpusu nawowego - dwukrotnie większe od pozostałcych)
5 . ciekawostki architektoniczne:
- układ wendyjski - stosowanie na przemian dwóch długich boków cegieł i jednego krótkiego.
- kaplica Mariacka (po wsch. stronie katedry, za obejściem) nazywa jest takze małym chórem.
- na środku kaplicy stoi sarkofag bp Przecława z Pogorzeli.
- rzeźba Św. Wincentego pochodzi z 1470 roku.
- Katedra ma 3 wejścia. Najbardziej dekoracyjne jest wejście zachodnie ( gotycki portyk i ozdobnie rzeźbione drzwi z roku ok.1700)
Do października 1950 roku odbudowanie zabytku pochłonęło 54 mln złotych ( w starej walucie)
6. Pisarze, podróżnicy przebywający we Wrocławiu, piszący o katedrze.
Jan Dlugosz( odwiedził Wrocław trzykrotnie : 1466, 1467, 1468) miasto: ,,znakomite zaszczytem katedry , relikwiami błogosławionych męczenników konińskich i kościołami świętych, wybudowanymi pięknym sposobem , wreszcie rzeką opływającą miasto(...) ''
ks I. Polkowski: ,,(…)starożytne kielichy gotyckie i renesansowe, jeden od drugiego piękniejszy, a utrzymane tak, jakby dziś dopiero do służby Bożej przeznaczone były...''
A także : Stanisław Staszic(był w 1804) ; Izabela Czartoryska (była w 1816); Fryderyk Skarbek(1822);August Cieszkowski ; Stanisław Wyspiański (1890)
7. Cenne wyposazenie katedry m.in
- rzeźby J.J Urbańskiego (wyklęcie Jana Luksemburczyka przez biskupa Nankiera i ambona, XVIIIw)
- liczne nagrobki biskupówo, obrazy tj. obraz Sobieskiego, ofiarowant synowi króla, Jakubowi Sobieskiemu, przez papieża Klemensa XI na pamiątkę odsieczy wiedeńskiej, przeniesiony z ktedry kościoła w Międzylesiu.
-Statua Madonny z Dzieciątkiem przed katedrą( wpływy baroku włoskiego, rok: 1694)
- XII wieczna figura św. Jana Chrzciciela, rzeźba św.Wincentego
8. Widok obecny katedry ( zdjęcia p. Marka Wiatrowskiego jak i moje) Więcej zdjęć będzie w albumie. Na chwilę obecną zamieszczam 4 zdjęcia.
Informacje, które tu zawarłam zostały zaczerpnięte z książki : ,,Kościoły Wrocławia'' Zygmunta Antokowiaka. Publikacja książki została przygotowana na 1000 lecie biskupstwa wrocławskiego pod redakcją ks. Józefa Patera.
Zdjęcia są moją prywatną własnościa (przyp. te w punkcie 8)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz