Ratusz

Ratusz- perła wrocławskiego gotyku.

W środku wrocławskiego Rynku od wieków stoi Ratusz- jeden z najwspanialszych obiektów architektury gotyckiej w środkowej Europie. Zachwyca proporcją bryły, zdobi srebrną koronką hełmu wieży, sterczynami na szczycie wschodniej ściany, zdumiewa bogactwem wystroju wnętrza.

Budowa wrocławskiego Ratusza

Wrocławski ratusz usytuowany jest w rynku. To właśnie tam koncentrował się cały handel wrocławski, i to właśnie z hali handlu towarami importowanymi został on przekształcony na siedzibę władz miejskich. Stoi niemalże w samym środku rynku. Pierwsza wzmianka o przeznaczeniu wydatków na budowę zanotowano w 1299r. Ratusz jest dziełem złożonym, nad którym pracowało wiele grup budowlanych (Berthold, Gauschke, Preusse). W 1300 roku wyłania się niewielka dwukondygnacyjna budowla. Część piwniczna spełniała rolę karczmy miejskiej, natomiast w części parterowej spotykała się rada i sprawowała swe sądy rada. Przypuszczać można, że powstał on w miejscu lub z wykorzystaniem muru Domu Kupców, wzniesionego w 2 połowie XIII wieku i służącego celom handlowym. Połączenie 3 budowli: dawnego Domu Kupców, Izby Wójtowskiej i Sali Radnych, jakie nastąpiło w połowie XIV wieku przyczyniło się do powstania budowli zwanej Ratuszem Kolejna rozbudowa, rozplanowanie pomieszczeń oraz wystrój zewnętrzny nastąpił parędziesiąt lat później mianowicie w drugiej połowie XIV wieku. W tym okresie też powstał wschodni gotycki portal z lwem czeskim. W 1343r. została poświęcona kaplica mieszcząca się w ratuszu. Rozbudowa części zachodniej tzw. część radna, sala Książęca i Wójtowska (ok. 1428). Rozbudowa części południowej zaczęła się ok. 1471r. w tym czasie zaczęła się też rozbudowa wieży ratuszowej i jej wyższej kondygnacji. Cała rozbudowa trwała do końca XV wieku, a nawet nieco dłużej na zachodniej ścianie widnieje data 1506. W ratuszu znajduje sie olbrzymia Hala Mieszczańska, Sala Sądowa, Kancelaria i Izba Rady oraz Kancelaria i Izba Wójta. Znaczną część piętra zajmuje trójnawowa Wielka Sala, której sklepienie ozdobione jest 161 rzeźbionymi zwornikami. Sala Książęca i Wójtowska charakteryzują się charakterystycznymi dla gotyki sklepieniami spoczywającymi na pojedynczych filarach. W miejscu styku sklepień ze ścianą dostawiono półośmioboczne filary. W średniowieczu do Izby wójtowskiej prowadziło oddzielne wejście ozdobione gotyckim portalem. Genezy wykuszu wschodniej ściany ratusza można się doszukać w wykuszach ratusza praskiego.

Rzeźby na Ratuszu

Mimo to, że w swym założeniu Ratusz jest świecką budowlą to posiada wiele scen i postaci związanych z religią chrześcijańską: na południowej ścianie znajduje się figura św. Krzysztofa a nad nią figura Jana Chrzciciela. Odnaleźć możemy też figury aniołów podtrzymujących wykusze. Na południowo-zachodnim wykuszu znajduje się scena Zwiastowania Marii Pannie. Południową ścianę Ratusza przecinają dwa poziome fryzy. Fryz dolny przedstawia wizerunki zwierząt, sceny walczących kilku mężczyzn. Fryz górny przedstawia walkę św. Jerzego ze smokiem, pojedynki rycerskie, sceny z polowania, jest też scena przedstawiająca mężczyznę wiozącego na taczce kobietę na targ.

Funkcja

zawsze ratusz był miejscem gdzie swoją siedzibę miała rada miejska. W ratuszu były rozpatrywane sprawy sądownicze, administracyjne, w tym miejscu również była zapisywana kronika. Mieściło się tam również archiwum, w którym była przechowywana korespondencja. Wieża usytuowana przy północno-zachodnim narożniku była strażnicą miejską. W piwnicy ratuszowej mieściła się karczma, tzw. Piwnica Świdnicka. Jej nazwa pochodzi od doskonałego piwa produkowanego w Świdnicy. „Miasto posiadało przywilej szrotu, czyli wyłączne prawo do sprowadzania i sprzedaży w obrębie murów beczułek z piwem i winem. Na tym tle w 1381 r. rozegrała się słynna w dziejach Wrocławia WOJNA PIWNA, nazywana też WOJNĄ POPIĄ. Rada zatrzymała bowiem wóz z kilkoma beczkami piwa świdnickiego, sprowadzonego dla kanonika wrocławskiego kapituły, dopatrując się w tym naruszenia monopolu miejskiego i konkurencji dla piwnicy ratuszowe, która jedyna miała prawo sprzedaży piwa wyrabianego poza murami miasta. Władze kościelne odpowiedziały klątwą i pomimo wizyty króla Wacława IV stanowczo odmówiły prawa odprawiania nabożeństw. Obrażony władca w odwecie zezwolił na splądrowanie przez mieszczaństwo wespół z królewskimi dworzanami domów duchownych na Ostrowie Tumskim” Istotnym elementem ówczesnego życia były ważne uroczystości, spotkania dostojników, oraz wykłady uczonych odbywające się w Ratuszu.

Wrocławski pręgierz

Symbolem władzy sądowniczej we Wrocławiu były: stojący przed ratuszem pręgierz i dwie płyty kamienne z rzeźbami herodów. Często zdarzało się tak, że w mieście były dwa miejsca, w których wykonywano egzekucje. Pierwsze można określić mianem miejsca honorowego i był to rynek, oraz miejsce drugie, które znajdowało się poza granicami miasta i to było niehonorowe. Początkowo pręgierz był drewniany. W 1492 przed salą Wójtowską zbudowano wysoki na 10 metrów kamienny pręgierz. Był on miejscem wykonywania kar. Rodzaj przestępstwa oraz pozycja skazanego decydowały o tym czy rodzina będzie miła prawo go pochować. Ogólnie we Wrocławiu było 5 szubienic, podobno na jednej z nich został wychłostany Wit Stwosz za sfałszowanie weksla. W południowo-zachodniej części Rynku znajdowała się jeszcze ośmiu boczna „klatka bluźnierców”. Umieszczano w niej awanturników. Pręgierz, który mamy okazje dzisiaj oglądać jest kopią wykonaną w 1985r. po zniszczeniach wojennych. Nawiązując do średniowiecza na jego szczycie znajduje się figurka kata trzymającego w ręce wiązkę trzcinek do chłostania skazanego. Dziś ratusze jest miejscem strategicznym przy, którym spotykaja sie ludzie.

bibliografia:

1. Teresa Kulak "Wrocław"

2.Andrzej Konarski "434 zagadki o Wrocławiu"

3.Tadeusz Broniweski "Sztuka Wrocławia"

4. Edmund Małachowicz "Stare miasto we Wrocławi